Eğitim bilimi, akademik çalışmalar ve yüksek lisans düzeyindeki araştırmalarla sürekli gelişen, derinleşen bir alan. Özellikle okul öncesi eğitimde çocuk gelişimi, öğrenme kuramları, oyun temelli öğretim ve sınıf yönetimi gibi konularda sayısız teori, model ve yaklaşım bulunuyor. Ancak iş, o teorileri günlük hayatta uygulamaya gelince, bambaşka bir tabloyla karşılaşıyoruz.
Anaokulu ve kreş gibi erken çocukluk eğitim kurumlarında çalışan bir öğretmenin ya da yöneticinin en büyük sınavı, bu teorik bilgileri somut ve yaşayan bir ortama dönüştürebilmek. Kitaplarda ya da akademik tezlerde “problem davranışın olumluya çevrilmesi”, “ilişki temelli öğrenme” veya “bireyselleştirilmiş eğitim” gibi ifadeler kulağa oldukça düzenli ve planlı gelir. Oysa sınıfta bir çocuğun aniden ağlamaya başlaması, diğerinin arkadaşını ısırması ya da hiç beklenmedik şekilde sessizleşmesi, kuramsal bilgilerin gerçek hayatta nasıl sınandığını gösteren çarpıcı örneklerdir.
Üstelik her çocuk, kendine özgü bir dünyayı beraberinde getirir. Teoriler, genel doğruları ortaya koyar; ancak her bir çocuğun mizacı, aile ortamı, gelişimsel özellikleri ve o günkü ruh hâli bile yapılan planları baştan sona değiştirebilir. Örneğin, “aktif dinleme” veya “model olma” gibi yaklaşımlar kitaplarda net ve uygulanabilir gözükürken, yoğun bir sınıfta, sınırlı zaman ve farklı ihtiyaçları olan on dört çocukla aynı anda ilgilenirken işler o kadar da basit olmayabilir.
Kreşlerde ve anaokullarında karşılaşılan sorunlar da çoğu zaman tek bir teoriyle açıklanamayacak kadar karmaşıktır. Öğretmen değişiklikleri, fiziki koşullar, aile beklentileri, kurum politikaları ve hatta mevsimsel hastalıklar bile hem çocukların davranışlarını hem de eğitimcilerin motivasyonunu doğrudan etkiler.
Tüm bunlara rağmen, teorik bilgi vazgeçilmezdir. Çünkü zorluklar karşısında ne yapacağımızı bilemediğimizde, dönüp bakabileceğimiz bir pusuladır. Teoriler; çocukları yargılamadan anlamaya, neden-sonuç ilişkilerini kurmaya, kendimizi sorgulamaya ve daha iyi yollar aramaya yardımcı olur. Ancak en gerçek ve kalıcı öğrenme, her sabah kapıdan içeri giren o çocuklarla birlikte yaşadığımız deneyimlerden doğar.
Sonuç olarak, okul öncesi eğitim alanında “en doğrusu” diye bir şey çoğu zaman yoktur; her çocuğa, her güne ve her duruma göre şekillenen esnek çözümler vardır. Teori ile pratiğin arasında gidip gelirken; sabır, gözlem ve samimiyet ise en güçlü yol arkadaşlarımızdır.